Οστεοπόρωση είναι ενα νόσημα που χαρακτηρίζεται από μειωμένη οστική αντοχή, που οφείλεται σε μείωση της οστικής πυκνότητας και διαταραχή της μικροαρχιτεκτονικής των οστών, με αποτέλεσμα αυξημένη ευθραυστότητα και αυξημένο κίνδυνο καταγμάτων.
Η οστεοπόρωση είναι ένα συχνό νόσημα με τεράστιες κοινωνικο-οικονομικές επιπτώσεις. Περίπου 1 στις 3 γυναίκες ηλικίας άνω των 50 ετών και 1 στους 5 άνδρες θα πάθουν ένα οστεοπορωτικό κάταγμα.
Τα οστεοπορωτικά κάταγμα αποτελούν παγκοσμίως τη δεύτερη αιτία σωματικής ανικανότητας και θνητότητας.
Πότε εμφανίζεται η οστεοπόρωση;
Στις γυναίκες αρχίζει συνήθως μετά την εμμηνόπαυση.
Χαμηλή όμως οστική μάζα μπορεί να εμφανίσουν και γυναίκες πριν την εμμηνόπαυση ακόμα και παιδιά οταν συνυπάρχουν νοσήματα ή λαμβάνουν φάρμακα που επηρεάζουν την οστική μάζα.
Τα τελευταία χρόνια όλο και περισσότερο αναγνωρίζεται ότι η οστεοπόρωση αφορά και τους άνδρες. Πολύ γενικά θα μπορούσαμε να πούμε ότι εμφανίζεται στις μεγαλύτερες ηλικίες ανω των 65 ετων ενώ στις νεότερες ηλικίες σχετίζεται με παθολογικά προβλήματα, κυρίως υπογοναδισμό, είτε με την λήψη φαρμάκων.
Συμπτώματα
Η οστική απώλεια συμβαίνει σταδιακά και συνήθως δεν υπάρχουν συμπτώματα μέχρι να συμβεί το πρώτο κάταγμα Τα πιο συχνά οστεοπορωτικά κατάγματα αφορούν τη σπονδυλική στήλη, τα ισχία και τους καρπούς. Από τα οστεοπορωτικά κατάγματα,τα σπονδυλικά κατάγματα έχουν σημαντική θνησιμότητα και νοσηρότητα (πόνο, παραμόρφωση της σπονδυλικής στήλης κ.α ) ενώ τα κατάγματα του ισχίου αποτελούν την πιο σοβαρή επιπλοκή της οστεοπόρωσης
Παράγοντες κινδύνου για οστεοπόρωση
Υπάρχουν δυο κατηγορίες παραγόντων κινδύνου:
οι τροποποιήσιμοι δηλ αυτοί που μπορούν να διορθωθούν από δική μας παρέμβαση όπως είναι το
1) Κάπνισμα
2) Χαμηλό σωματικό βάρος (κάτω από 57kgr)
3) Χαμηλή πρόσληψη ασβεστίου
4) Κατάχρηση αλκοόλ
5) Πρόωρη εμμηνόπαυση (< 45), ωοθηκεκτομή
6) Παρατεταμένη αμηνόρροια (>1 έτος) πριν την εμμηνόπαυση
7) Μειωμένη όραση
8) Επανειλλημένες πτώσεις
9) Ανεπαρκής σωματική άσκηση ή παρατεταμένη ακινητοποίηση
οι Μη τροποποιήσιμοι η προκαθορισμένοι όπως
1) Ηλικία
2) Φύλο
3) Καυκάσια φυλή
4) Ατομικό ιστορικό κατάγματος σαν ενήλικας
5) Ιστορικό κατάγματος σε πρώτου βαθμού συγγενή
6) Η εμμηνόπαυση/υστερεκτομή
Επίσης αρκετές παθήσεις και φάρμακα αποτελούν παράγοντες κινδύνου καθώς προκαλούν δευτεροπαθή οστεοπόρωση όπως υπερθυρεοειδισμός, υπερπαραθυρεοειδισμός, κακοήθη νοσήματα, νοσήματα του πεπτικού συστήματος, ρευματικές παθήσεις, τα κορτικοειδή, τα αντιψυχωτικά, τα ανοσοκατασταλτικα κ.α,
Πώς γίνεται η διάγνωση της οστεοπόρωσης;
Η διάγνωση της οστεοπόρωσης γίνετε με τη μέτρηση της οστικής πυκνότητας. Υπάρχουν πολλοί μέθοδοι μέτρησης της οστικής πυκνότητας,αλλά ο πιο διαδεδομένος και αξιόπιστος τρόπος μέτρησης είναι η μέθοδος με την χρήση «δέσμης φωτονίων διπλής ενεργείας» (dual energy x-ray absorsiometry DXA).
Η μέθοδος αυτή είναι σύντομη, αναίμακτη, ενώ ο εξεταζόμενος απορροφά ασήμαντη ακτινοβολία. Οι μετρήσεις γίνονται κυρίως στη σπονδυλική στήλη, το ισχίο. Με αυτήν την εξέταση συγκρίνεται η τιμή του εξεταζόμενου με εκείνη ενός υγιή νεαρού ενήλικα και εκφράζεται αριθμητικά με ποσοστιαίες μονάδες. Πόσες, δηλαδή μονάδες πιο κάτω από το φυσιολογικό βρίσκεται ο εξεταζόμενος.
Σύμφωνα λοιπόν με τα αποτελέσματα των μετρήσεων, Οστεοπενία έχει όποιος εμφανίζει τιμές -1,5 έως -2,5, ενώ οστεοπόρωση όποιος βρίσκεται με τιμές πιο κάτω από το -2,5. Όταν οι τιμές είναι χαμηλότερες του -3.5 τότε πρόκειται για βαριά οστεοπόρωση. Η μέτρηση της οστικής μάζας γίνεται τόσο για τη διάγνωση της οστεοπόρωσης όσο και για την παρακολούθηση του αποτελέσματος της θεραπείας
Ποιοί πρέπει να κάνουν μέτρηση οστικής πυκνότητας;
- Γυναίκες ηλικίας 65 ετών και άνω.
- Γυναίκες κάτω των 65 ετών με παράγοντες κινδύνου για εμφάνιση κατάγματος.
- Γυναίκες κατά τη διάρκεια της εμμηνόπαυσης, οι οποίες έχουν παράγοντες κινδύνου για εμφάνιση κατάγματος, όπως χαμηλό σωματικό βάρος, ιστορικό προηγούμενου κατάγματος.
- Άνδρες ηλικίας 70 ετών και άνω.
- Άνδρες κάτω των 70 ετών αλλά με παράγοντες κινδύνου για εμφάνιση κατάγματος.
- Ενήλικες και των δύο φύλων με παθήσεις που σχετίζονται με χαμηλή οστική μάζα ή συνδέονται με απώλεια οστικής μάζας.
- Ενήλικες και των δύο φύλων που παίρνουν φάρμακα που μπορεί να ελαττώσουν την οστική μάζα, όπως η κορτιζόνη.
- Ασθενείς που ήδη παίρνουν φαρμακευτική αγωγή για μειωμένη οστική μάζα, για την εκτίμηση του αποτελέσματος της θεραπείας τους.
Πρέπει να γίνουν αλλες εξετάσεις;
Επειδή όπως ήδη αναφέραμε σημαντικός αριθμός νοσημάτων σχετίζεται με την οστεοπόρωση είναι επίσης απαραίτητος και ένας εργαστηριακός έλεγχος που να περιλαμβάνει αιματολογικές, βιοχημικές και ορμονικές εξετάσεις.
Θεραπεία οστεοπόρωσης.
Σήμερα υπάρχουν αρκετά φάρμακα για την αντιμετώπιση της οστεοπόρωσης. Μια κατηγορία αυτών των φαρμάκων μειώνει την οστική απώλεια ενώ μια άλλη αυξάνει την οστική παραγωγή. Η Ραλοξιφαίνη ( εκλεκτικοί τροποποιητές των οιστρογονικών υποδοχέων – SERMS) ,τα Διφωσφονικά(ετιδρονάτη, αλενδρονάτη, ριζεδρονάτη, ιμπανδρονάτη, ζολενδρονάτη) και η Ντενοσουμάμπη ανήκουν στην πρώτη κατηγορία, ενώ η Παραθορμόνη στην δεύτερη. Υπάρχει επίσης το Ρανελικό Στρόντιο που έχει μεικτή δράση.
Η επιλογή της θεραπευτικής αγωγής, το πότε πρέπει να ξεκινήσει, με ποια φάρμακα και για πόσο διάστημα, είναι κάτι που θα πρέπει να το αποφασίσει ο γιατρός με βάση το ιστορικό, την ηλικία, το φύλο και την βαρύτητα της νόσου. Η χορήγηση αυτών των φαρμάκων μπορεί να γίνει με πολλούς τρόπους. Μερικά χορηγούνται από το στόμα, είτε κάθε ημέρα είτε κάθε εβδομάδα ή μια φορά τον μήνα άλλα με υποδόρια ή ενδοφλέβια ένεση σε διαστήματα πιο αραιά που μπορεί να είναι κάθε 6 μήνες ή κάθε χρόνο.
Συμπληρώματα Ασβέστιου και βιταμίνη D πρέπει να λαμβάνουν όλοι μαζι με την θεραπεία για την οστεοπόρωση.
Τι γίνετε όταν συμβεί ένα κάταγμα
Τα κατάγματα του ισχίου αντιμετωπίζονται χειρουργικά, ενώ
τα σπονδυλικά οστεοπορωτικά κατάγματα αντιμετωπίζονται συνήθως συντηρητικά βάζοντας τον ασθενή σε κλινοστατισμόή σεπεριορισμό των κινήσεων στο ελάχιστο. Μπορεί να χρειαστεί επίσης να φορέσουνκηδεμόνεςπου στηρίζουν την σπονδυλική στήλη.
Τα τελευταία χρόνια έχουν δοκιμαστεί χειρουργικοί τρόποι αντιμετώπισης των καταγμάτων με μεθόδους που ονομάζονται σπονδυλοπλαστική ή κυφοπλαστική. Οι στόχοι αυτών των επεμβάσεων είναι να περιοριστεί ο πόνοςκαι να αποκτήσει πάλι ο σπόνδυλος το σωστό του σχήμα, έτσι ώστε να περιοριστεί και το επακόλουθο των σπονδυλικών καταγμάτων που είναι το καμπούριασμα της ράχης.
Πρόληψη της οστεοπόρωσης
Ολες οι γυναίκες ανεξάρτητα από την ηλικία τους αλλα και οι άνδρες ,θα πρέπει να έχουν σωστή ενημέρωση για το τι σημαίνει οστεοπόρωση και πως μπορούν να την προλάβουν.
Παρ’ όλο που η οστεοπόρωση εξαρτάται σε σημαντικό βαθμό από κληρονομικά αίτια είναι δυνατόν, με μέτρα που θα πάρουμε σε νεαρή ηλικία, να προλάβουμε τις σοβαρές μελλοντικές επιπτώσεις της πάθησης. Ο κύριος στόχος στην πρόληψη είναι να αποκτήσουμε την μεγαλύτερη δυνατή κορυφαία οστική πυκνότητα δηλαδή την μεγαλύτερη τιμή οστικής μάζας που θα φθάσει κάποιος στο τέλος της σκελετικής του ανάπτυξης και ωρίμανσης, που ολοκληρώνεται στην ηλικία των 20 – 25 χρόνων Το «κτίσιμο» δυνατών οστών κατά τη διάρκεια της παιδικής και εφηβικής ηλικίας μπορεί να βοηθήσει στην πρόληψη της οστεοπόρωσης σε μεγαλύτερες ηλικίες. Στα προληπτικά μέτρα που συνιστώνται για την επίτευξη αυτού του στόχου περιλαμβάνονται η σωστή διατροφή σε γαλακτοκομικά, που είναι η κύρια πηγή του απαραίτητου για τον οργανισμό μας ασβεστίου, η συνεχής, καθημερινή, αν είναι δυνατόν, σωματική άσκηση, και η αποφυγή αλκοόλ και καπνίσματος.
